OOK recensie: wat geen naam heeft

Piedad Bonnett (1951) is in haar geboorteland Colombia een gelauwerde en veel gelezen schrijfster van romans, essays en poëzie. In 2012 verscheen Lo que no tiene nombre en het werd een bestseller in Colombia, in 2017 verscheen de Nederlandse vertaling door Aline Glastra van Loon.

Het boek begint met de zelfdoding van Bonnetts zoon Daniel op 14 mei 2011, op 28-jarige leeftijd in New York. Hij volgt daar een masterstudie en is een talentvol beeldend kunstenaar.

Om grip te krijgen op wat er is gebeurd, leest en herleest Bonnett schrijvers en filosofen over suïcide, rouw en depressie en raadpleegt ze medische literatuur.

Op meerdere plaatsen in het boek citeert Bonnett toepasselijke zinnen of korte passages die haar troffen, van ondermeer Álvarez en Nabokov.

Wat geen naam heeft verwijst naar de door zijn psychiater nooit met zoveel woorden met Daniel gedeelde diagnose van de psychische aandoening die zich rond zijn twintigste openbaart en waarover Daniel uit schaamte en angst voor een stigma niets aan anderen vertelt. Alleen zijn ouders en zussen zijn op de hoogte van zijn ‘geheim’. Uit solidariteit met hem zwijgen zij ook. Na zijn dood wil Bonnett openheid van zaken geven. Daniel heeft een vorm van schizofrenie die periodes van ernstige angsten, depressies en wanen veroorzaakt en waardoor hij blijvend is aangewezen op medicijngebruik en consulten met een psychiater.

In 150 bladzijden schetst Bonnett een liefdevol portret van haar zoon en haar band met hem. Zij weet indringend duidelijk te maken hoe zwaar het leven voor Daniel geweest moet zijn en wat het voor ouders betekent te leven met een volwassen zoon met een psychische ziekte, hun angsten, zorgen en dilemma’s.
‘Wie kan een man van drieëntwintig tegenhouden, ook al is dat slechts twee dagen nadat hij een psychiatrische kliniek heeft verlaten? Wie kan een man van welke leeftijd dan ook tegenhouden – denk ik nu – als hij besloten heeft een einde aan zijn leven te maken?’

In een kristalheldere stijl weet Bonnett woorden te geven aan het leven en sterven van haar zoon en haar eigen pijn.
‘Het is waar dat ik soms compassie heb met mezelf, dat ik me overgeef aan zelfmedelijden, maar het Grote Verdriet dat me overstelpt ontstaat wanneer ik me afvraag hoe erg Daniel in zijn laatste maanden, en vooral in zijn laatste uren, heeft moeten lijden. Ik vraag me af of er zich een strijd heeft afgespeeld in het binnenste van mijn kind voordat hij de laatste beslissing nam.’

Een moedig, aangrijpend en indrukwekkend boek dat vraagt om langzaam en aandachtig lezen. Niet alleen vanwege de knappe opbouw, maar ook omdat er zoveel meer aan wijsheid en liefde bij de lezer binnenkomt dan er letterlijk staat.

Piedad Bonnett – Wat geen naam heeft. Intiem verhaal over rouw en moederschap

Ambo/Anthos Uitgevers, 2017