OOK-recensie: Casper – een rouwboek
Psychiater Uus Knops vertelt in dit boek haar persoonlijke verhaal over haar broer Casper. Na zijn afstuderen vertrekt de 23-jarige Casper op 1 november 2005 samen met zijn studievriend Christophe naar Venezuela. Hij houdt zijn ouders en drie zussen per email op de hoogte over de reis. Totdat de berichten ophouden en de jongens op de geplande terugvlucht niet komen opdagen. Ze zijn vermist en niemand weet wat er is gebeurd.
Er volgt een intensieve zoektocht geleid door het gezin Knops. Vanuit hun thuisland België en met veel hulp van bekenden en onbekenden, ook in Venezuela. Zoeken en hopen, blijven hopen, tegen beter weten in.
In februari 2006 reizen beide ouderparen af naar Venezuela, helaas zonder resultaat. In april 2006 gaan Uus en haar zussen erheen. Ze houden een persconferentie en lopen de laatste tocht van Casper en Christophe. In het dorpje van hun laatst bekende overnachting planten de zussen symbolisch twee boompjes en steken ze kaarsjes aan in de kerk.
Kort daarna worden persoonlijke spullen van Casper gevonden en vervolgens de tent en stoffelijke resten. Een DNA-onderzoek moet uitsluitsel geven. Dit blijkt een tergend langzaam proces. Pas in april 2007, anderhalf jaar na hun vertrek, krijgt de familie zekerheid dat het om Casper en Christophe gaat. Waarschijnlijk zijn ze door een tragisch ongeval om het leven gekomen.
Daarna volgt de repatriëring en het afscheid van Casper. Na de uitvaartplechtigheid begint een nieuwe zoektocht: ‘die van de rouw, van het vormgeven van een leven met gemis, van het afscheid nemen en toch verbonden blijven.’
Uus Knops beschrijft hoe ieder van de gezinsleden dat op zijn of haar eigen manier doet. Er is een lege plek ontstaan in het ouderlijk nest. ‘Rouwen is dynamisch en het gaat nooit over.’ De verbondenheid in het gezin is nog groter geworden.
Op basis van onderzoek wordt volgens Knops geoordeeld dat het verlies van een broer of zus niet altijd erkend wordt, maar zij heeft dat zelf niet ervaren. In haar eigen omgeving is haar verlies erkend als een zwaar verlies. Knops stelt dat je een eigen aandeel hebt in het rouwproces, door zelf het onderwerp aan te snijden. Verbinding met lotgenoten geeft steun. Zij heeft twee ‘nieuwe’ vriendinnen met wie ze de ervaring van verlies van een broer deelt. Vriendschap is zij veel meer gaan waarderen. Zij voelde zich gedragen door de liefde en steun van haar vrienden.
Als professional gaat Knops in op de maatschappij, die niet te veel stil wil staan bij verlies en verdriet, tegenover de tijd en zorg die rouw en verdriet blijven vragen. ‘Rouwen is een proces en tegelijkertijd een staat van zijn’. Uus Knops heeft een man en kinderen die haar broer nooit gekend hebben. De familie zoekt nieuwe rituelen om de herinneringen aan Casper levend te houden. Er wordt altijd vrijuit over hem gesproken, ook met de kinderen. ‘Hij wordt niet doodgezwegen, maar heeft een apart bestaansrecht verworven. De dood woont bij ons, zit ook in de zandbak, schuift mee aan tafel, vergezelt ons in de bakfiets en feest mee.’
Knops gaat de pijn en het verdriet niet uit de weg, toch is het geen somber boek.
Er spreekt liefde uit voor haar broer, haar ouders, en dankbaarheid voor alle steun en vriendschap. Het is een mengeling van persoonlijke ervaringen en professionele reflecties, geschreven in een mooie, lichte stijl. Veel zinnen geven treffend weer hoe het is om te rouwen en bieden de lezer handvatten en stof tot nadenken.
Een troostrijk en hoopvol boek, ‘een ode aan het leven’, zoals Knops schrijft, ook al had ze ‘liever dit boek nooit geschreven.’
Uus Knops: Casper – een rouwboek. Waar ben je, lieve broer?
Uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts, 2018
